داستان‌نويسي با چشم‌هاي بسته

جام جم آنلاين۲۸/۷/۸۸: تلاقي زماني ايام روز جهاني قدس و آغاز هفته دفاع مقدس در سال‌جاري فرصتي دوباره براي بررسي پيوندهاي فرهنگي و هنري هنر مقاومت از ايران تا فلسطين است. هنر حماسه و مقاومت در هريك از عرصه‌هاي جغرافيايي آن در جهان اسلام، روايتي خاص از تاثيرگذاري يك نوع جهان‌بيني واحد با تلقي‌هاي متفاوتي است كه پيش‌زمينه‌هاي فرهنگي ايجاد مي‌كند.

در واقع انگيزه‌هاي الهي دفاع و جهاد، زماني كه با الگوهاي مردم‌شناختي و فرهنگي اقليم‌هاي متفاوت جهان اسلام پيوند مي‌خورد، اگرچه ظهور و بروز متفاوتي را از خود نشان مي‌دهد؛ اما ناشي از يك ريشه مشترك است كه بارها و بارها قابل تجديد تجربه هستند.

پيدايش جريان‌هاي انحرافي و استعماري مانند طالبان و القاعده كه بنا به يك تلقي شاذ و منحوط از اصول اسلامي در پي ضربه زدن به چهره تابناك جهاد و مقاومت اسلامي است، ضرورت تبيين وجوه افتراق مقاومت اصيل ديني با اين جريان‌هاي افراط زده را در عرصه‌هاي مختلف چنان پديدار نموده كه بي‌توجهي به آن مي‌تواند اصل مقدس جهاد را نيز (حتي در داخل سرزمين‌هاي اسلامي)‌ دچار وهن و ترديد نمايد. هنر مقاومت از افغانستان و كشمير تا ايران، لبنان، فلسطين، مصر و الجزاير آوردگاهي خطير براي تبيين ايدئولوژيك مقاومت اصيل اسلامي از افراط‌گرايي كور است. در اين زمينه متاسفانه كارنامه نويسندگان ايراني، يك كارنامه روشن و قابل قبول نيست، شايد به همين سبب حتي تجديد چاپ مجموعه داستان «مردارخوار» احمد شاكري بهانه‌اي باشد براي گفتگو و معرفي اين مجموعه كه شجاعانه داستان‌هاي دفاع مقدس را در كنار روايت‌هايي از افغانستان و فلسطين اشغالي قرار داده است.

ادامه نوشته

كتاب در دولت دهم چگونه ورق مي‌خورد؟

جام جم آنلاين: در كشورهايي نظير ايران كه ثروت و امكانات مالي بخش دولتي و حكومتي با مجموع اقتصاد مردمي قابل مقايسه نيست، همه چيز در انتظار دولت است.شايد دم‌دست‌ترين و مملوس‌ترين وجه اين انتظار، ركودي است كه هر 3 سال يكبار به خاطر انتخابات رياست‌جمهوري به بازار تحميل مي‌شود. يعني از 6 ماه مانده به انتخابات تا 6 ماه پس از آن كه دولت عملا استقرار يافته است نظام اقتصادي بازار در ركود و تعليق قرار مي‌گيرد و كسي نه چيزي مي‌خرد و نه مي‌فروشد.

دليل اين رفتار هم واضح است، زيرا شرايط بازار را از قديم سرمايه‌دار اصلي‌ آن تعيين مي‌كرد و هر كارگزار و دست‌اندركار بازار در صورت تصميم اشتباه، مختصر بضاعت خود را از دست مي‌داده است. بويژه آن‌كه مدل دولت مانند دولت نهم و دهم از نوع دولت رفاه تلقي شود و درصدد فراهم كردن حداقل‌هايي از زندگي مرفه براي افراد جامعه باشد. به عقيده عبدالرحمن عالم در بنيادهاي علم سياست، يكي از محورهاي چهارگانه كار ويژه دولت رفاه گسترش آموزش و پرورش براي همه اقشار است كه بر همين پايه، فعاليت‌هاي فرهنگي در حوزه دانايي جامعه اعم از آموزش عمومي مدرسه و بيرون از مدرسه جزو وظايف اصلي دولت و امور حاكميتي به شمار مي‌رود.

يعني اگر دولت به مقتضاي سياست‌هاي ديگر، حضور خود را در بقيه عرصه‌ها كاهش داده، نمي‌تواند در زمينه آموزش، بهداشت، خدمات اجتماعي و امنيت اقتصادي حضور مستقيم نداشته باشد.

با اين تفاسير، حمايت دولت در عرصه‌هاي فرهنگي نه‌تنها امري مذموم نيست، بلكه لازم و ضروري است.

واقعيت موضوع مظلوميت فرهنگ كه در نوشتارهاي اخير بارها بر آن پاي فشرديم نشان مي‌دهد سياست‌هاي 8 ساله دولتي كه در آغاز نيمه دوم فعاليت خود است، هنوز نتوانسته همپا با بخش‌هاي ديگر در زمينه‌هاي فرهنگي توفيق داشته باشد.

شايد دليل اصلي اين توفيق نداشتن را نيز بايد در فقدان برنامه‌اي جامع در حوزه كتاب ارزيابي كرد.

آن گونه كه متفكران پيشرو عرصه ارتباطات كشور در عرصه توسعه تبيين كرده‌اند كتاب در الگوي رسانه‌اي مطلوب كشور، رسانه نخست تلقي مي‌شود.

دكتر فياض، مولف كتاب «ايران آينده به سوي الگوي مردم‌شناختي براي ابرقدرتي ايران» در اين زمينه معتقد است براساس پژوهش‌هاي آينده‌نگر فرهنگي كه در ايران صورت گرفته است سرمايه‌گذاري اصلي فرهنگي كشور بايد در حوزه كتاب صورت پذيرد؛ زيرا در مرحله‌اي كه اجتماع ما هم‌اكنون از تاريخ و تمدن عبور مي‌كند، توسعه كتاب همانقدر مهم است كه رسانه‌هاي الكترونيك در كشورهاي توسعه يافته!

دكتر فياض ادامه مي‌دهد: اين در حالي است كه بالا بردن سهم اينترنت در ورودي فرهنگي كشور و پايين آمدن سهم كتاب در الگوهاي فرهنگي ما به قدري خطرناك است كه توسعه آن براي ملل غربي مفيد و موثر است.

ادامه نوشته

مویه هایی در سرزمین واقعه

جام جم آنلاين: در ايام سوگواري شهيد بزرگ عدالت هستيم؛ مردي بزرگ‌تر از تاريخ كه هنوز صداي گام‌هاي سنگين او را زائران مسجد كوفه مي‌شنوند، مولي علي(ع)‌ كه اين روزها به نام او مزين است، در سراسر كوفه حضور دارد و اين حضور براي زائران ايراني ملموس‌تر از ساير شيعيان است؛ چرا كه ايرانيان با اقتدا به علي(ع)‌ و خاندان او، در پي برقراري عدالتي بودند و هستند كه در پاي خلفاي بني‌اميه قرباني شده است.

ايرانياني كه به زيارت عتبات مي‌روند، در بين‌الحرمين به دنبال چيزي هستند و در نجف در پي چيز ديگري. اما رنج زيارت كوفه را به اميد ردپاي عدالت بر خود هموار مي‌كنند تا در كوچه پس‌كوچه‌هاي اين شهر پررنج و پر رمز و راز و پر بليه، با علي(ع)‌ و هوايي كه او تنفس كرده است، تلاقي كنند.

آنچه در پي مي‌آيد، حاصل قدم زدن در اين شهر و اطراف آن است. به نگاهي به پيشينه و حال شهري كه نامش تداعي بي‌وفايي نزد ايرانيان است. حال آن‌كه نويسنده اين گزارش اين لقب را شايسته كوفه نمي‌داند و سعي مي‌كند از حوادث اين شهر بنويسد تا معلوم كند شدت ابتلائات فرود آمده بر اين شهر، شايد ديگر شهرها را هم در صورت مبتلا شدن وادار به بي‌وفايي مي‌كرد.

ادامه نوشته

بي‌دولتي فرهنگ

از روز گذشته جلسات راي اعتماد مجلس شوراي اسلامي به كابينه دهم آغاز شده است؛ كابينه‌اي كه قرار است مديريت 4 ساله آتي كشورمان را برعهده داشته باشد و برهمين اساس بسياري از شاخص‌هاي درازمدت كشور در بخش‌هاي مختلف را بهبود بخشد. كابينه اخير، مجري بخش اعظم برنامه پنجساله پنجم و دومين بخش تحقق سند چشم‌انداز 20 ساله كشور خواهد بود. متاسفانه بيش از آن‌كه در روزهاي اخير گمانه‌زني‌ها حول ‌محور برنامه‌هاي وزرا در حوزه كاريشان باشد؛ سخن از فرد و كارنامه او در حوزه‌هاي پيشين كاري است.

بويژه در حوزه فرهنگي كه وزارتخانه‌اي مانند فرهنگ و ارشاد اسلامي، سياستگذار و مجري اصلي در بسياري از حوزه‌هاي متنوعي است كه از حيث تنوع مسائل بي‌شك معضلات كم‌نظير و مختلفي را پيش‌رو دارد. به نظر مي‌رسد بررسي اين نيازها و پيشنهاد راهكارهاي مناسب مي‌تواند گام موثري در شكل‌گيري و ارائه مطالبات و در نتيجه هدف‌گذاري بهينه سياست‌هاي اجرايي باشد.

ادامه نوشته

روزه‌داري در شهري كه روزه‌دار نيست

جام جم آنلاين۷ شهریور: ماه مبارك رمضان با همه ايام ديگر سال متفاوت است. زمينه‌هايي كه در اين ماه به تغييرات رفتار و كنش‌هاي فرهنگي افراد منجر مي‌شود، همه و همه نشان‌دهنده پتانسيل‌ بيشتر اين ماه براي تغيير بهنجار سبك زندگي است.

وقتي درباره فرهنگ و رابطه آن با روزه‌داري در ماه رمضان صحبت مي‌شود عمدتا نگاه‌ها به آداب و رسوم اقوام در اين ماه پرعظمت معطوف مي‌شود؛ آداب و رسومي كه بر محوريت عقايد، مناسك، خوردني‌ها، متل‌ها و ... بيانگر نگاهي تاريخ‌مدارانه و انساني به اين ماه بزرگ است.

در رابطه با اجتماع جديد نيز رمضان كريم به عنوان كاهش‌دهنده متغيرهاي كج‌رفتاري مورد سنجش قرار گرفته است. اما اين دو سنجه (مردم‌شناسي و جامعه‌شناسي) همه ارتباط فرهنگي ماه مبارك رمضان با زندگي ما و آنچه از زندگي ما به عنوان فرهنگ براي جامعه بعدي اقليم و فرااقليم به يادگار مي‌گذارد، نيست.

ادامه نوشته

عجیب ترین مدرسه ی دنیا

 

پنج شنبه شب ،آخرین شب ماه شعبان بود که با روحانی جوان و خوش بیانی که بیشتر در صدا و سیما و اینترنت می توان پیدایش کرد – شهاب مرادی – به دیدار مدرسه ی بزرگ و پر قدمتی رفتم که " شاگردان عجیبی " است.

نکته جالب این که در این مدرسه و کلاس های عجیب و غریب اسم خود ما هم نوشته شده بود.

اگر مشخصات شاگردان این مدرسه را برای شما تعریف کنم شما هم با ما هم داستان می شوید که چقدر شگفت انگیز است؟!

در این مدرسه شاگردانی بودند که چهل سال و بیشتر در کلاس دو و اول ابتدائی ، هرسال قبول می شوند اما دوباره می آیند و در همان کلاس ثبت نام می کنند.

در این مدرسه حتی شاگردانی دیدیم که تا دوم راهنمایی و اول دبیر ستان درس خوانده اند و قبول شدند اما دوباره خود را در کلاس اول دبستان ثبت نام کردند.

دیدن این مدرسه و شاگردان و عجیب و غریبش که از تکرار شدن درس هایی که ده ها سال آن را می خوانند چنین لذت می برند و به هیچ" تغییری" رضایت نمی دهند در عصری که در لحظه " دنیایی تازه متولد می شود" برایم باور کردنی نبود.

با شهاب مرادی به دیدن مدرسه ای رفته بودیم که خیلی ها در آن هیچ علاقه ای به تغییر و پیشرفت نداشتند ؛اما با اشتیاق پشت میز و نمیکت آن می نشستند و رنج رفتن و آمدن و گرسنگی و تشنگی اش را در سرما و گرما تحمل می کردند.

دقت به این صحنه تکان دهنده بود که " مدرسه خویشتن داری" در ماه رمضان ، محصلینی چون ما دارد که از بلوغ شرعی تا کنون - که به بلوغ عقلی نرسیده ایم - همه در پله نخوردن و ننوشیدن آن در جا می زنیم.

وقتی دیدم،که خیلی ها هستند پنجاه ،شصت سال است در پله ی اول هستند یا حتی پشت در مدرسه برای ورود به آن دل دل می کنند .بسیار از عاقبت خود ترسیدم.

واقعا جای ما در این نردبانی که خدا برای ما فراهم دیده کدام پله است؟

همان پله نخوردن و تشنه ماندن؟یا پله ندیدن و نشنیدن منهیات،؟یا برای ترقی و دیدن ملکوت آسمان ها چشم ها را گشودن و گوش را برای حقیقت و دل را برای تسلیم آماده کردن؟

این روزها دقت در سفره های روزه داریمان – که از قناعت خالی است –

دقت در رفتار روزه داریمان – که گاه خالی از مهربانی و هم دلی است –

ترافیک بی رحمانه نزدیک افطار خیابان هایمان و فریادهایی که به هم حواله می دهیم.

و ... بسیاری از خانواده هایمان به خاطر مسائل مالی نه به مهمانی کسی جز خدا می روند و نه مهمانی به خانه شان می آید جز خود خدا...

در این مدرسه بیش از آن که کتاب درسی بخرند، تنقلات ساعت تفریح می خرند .

در این اوضاع احوال قیمت گوشت و مرغ بالا می رود و تلخ ترین زولبیا و بامیه ها پخته می شود و عاقبت این همه تشویق و ترغیب آنکه شاید  عده ای غفلتا در رادیو صدای قرآن به گوششان برسد یا وقتی به انتظار سریال طنز مناسبتی تلویزیون هستند – اجبارا – و – استثنائا – در حد 5 دقیقه موعظه ی یک صاحب دل را گوش کنند.

حال آن که درس هایی که به ما می دهند پاداشی بالاتر این ها دارد و آنها که در این بین به مرتبه ی بالاتری رفته اند به مقام " تقوا " رسیده اند.( سوره بقره)

تقوایی که هر که در پیش بگیرد برای او راه هایی باز خواهد شد که روزی اش از مسیر های غیر قابل پیش بینی فراهم خواهد شد.( سوره طلاق)

یادم آمد در روایتی خواندم که زهرای مرضیه ر- علیها سلام -  غذایی برای شب های قدر فراهم می کرد تا حتی کودکان نیز در این شبهای آسمانی از گرسنگی به خواب نروند... تا جان کودکان برای عبادت خد ا قوی شود.

آموزگاران چه درسی به ما دادند و ما چه فرا گرفتیم؟

خدا به همه مان رحم کند!