ماه مهر سال جاری مزین به ایام هفته ازدواج است که در آن به میمنت سالروز پیوند آسمانی حضرت امیرمومنان امام علی (ع) و صدیقه طاهره حضرت زهرا(س)، نهادهای فرهنگی و اجتماعی با تاکید بر سنت ازدواج برای مسائل و چالش های نوظهور این سنت حسنه فکر و تدبیر می کنند.
به ویژه در شرایطی که سن ازدواج به شدت در حال افزایش است و این افزایش متوسط سن ازدواج تبعات فرهنگی اجتماعی زیادی مانند کاهش سن باروری و هشدار جمعیت ، فساد اجتماعی و بیماری های مقاربتی ، بالا رفتن نرخ طلاق و سایر ناهنجاری های اجتماعی را در پی دارد.
یکی از مهم ترین روش های ایجاد سازگاری فرهنگی با هدف گسترش فرهنگ ازدواج آسان تبلیغ خورده فرهنگ های کارا اما بی آلایش گذشته بوده که در آن ایرانیان به روش نیاکان خود رسوم ازدواج را به جای می آوردند. مرور این رسوم وباز آموزی معنی و مفهوم آن تداعی کننده معنای صحیح ازدواج سنتی و توسعه بخش آن در فرهنگ عمومی جامعه ایرانی است.
ازدواج در ایران دارای رسوم و قواعدی است که برخی از آن‌ها منحصر به فرهنگ ایرانی است. این رسوم در طول تاریخ به دفعات تغییر کرده‌اند و در میان اقوام، ادیان و مذاهب، و حتی طبقات اجتماعی گوناگون به فراخور متفاوت هستند.
فرهنگ ازدواج سنتی ایرانی فرایندی است که دارای مراحل مختلفی است. این مراحل در برخی از نقاط ایران از ابتدا اندکی تفاوت داشته و در برخی از نقاط دیگر، به تدریج تغییراتی در آن راه یافته‌است. ولی آنچه در مراحل ازدواج سنتی ایرانی تقریبا در اکثر نقاط کشور مرسوم و معمول بوده‌است، بطور رسمی شامل این مراحل است:
* خواستگاری
در اين مراسم كه با حضور  طرفين و والدين و بزرگ ترها صورت مي پذيرد،دختر رسما توسط پسر و خانواده اش خواستگاري مي شود
*مهر بران
پس از آنکه مراسم خواستگاری به سرانجام رسید و دو خانواده کم و بیش اطمینان به سرانجام یافتن ازدواج یافتند، خانواده داماد از خانواده عروس درخواست برگزاری جلسه «مهر بران» می‌کند. در گذشته رسم بر این بود که هر موقعی را خانواده داماد درخواست می‌نمودند، خانواده عروس مخالفت نموده و یکی دو روز دیرتر را قرار می‌گذاشتند. علت این امر چنین بود که خانواده عروس نشان دهند عجله‌ای در شوهر دادن دختر خود ندارند. در روز تعیین شده، داماد باتفاق چندتن از مردان معتبر خانواده‌اش به خانه عروس می‌رفتند. پدر عروس نیز مردان معتبر خاندانش را در اين مراسم شركت مي داد و جواب خود را به آنان اعلام مي دادند.
*نامزدی
نامزدی دورانی است که پس از توافق دو نفر برای ازدواج در آینده آغاز می‌شود. قرارداد نامزدی موجب پیدایش یک تعهد اخلاقی، نوعی نسبت خویشاوندی و آثار حقوقی می‌شود.
*عقد نکاح
در اين مراسم عقد شرعي و دائمي و قانوني بين دختر و پسر منعقد مي شود.
*سفره عقد
سفره عقد یکی از سفره‌های سنتی ایرانی است که در مراسم عقد و یا هنگام عروسی پهن می‌شود و عروس و داماد بر سر آن می‌نشینند و به خطبه عقد گوش فرا می‌دهند. سفره عقد در اکثر شهرهای ایران رواج دارد و در آن شش ظرف که هرکدام محتوی چیزی است که بیانگر آرزویی برای عروس داماد است ، قرار دارد این ظروف معمولا شامل : گردو ، بادام ،فندق ، نان و نبات و تخم مرغ می‌باشند. در میان اینها ظرف هایی از شیرینی و نان پنیر وسبزی ،جام هایی از عسل و ماست که کنایه‌ای از شیرینی و ترشی در کنار هم در زندگی مشترک می‌باشند قرار دارد . تخم مرغ نمادی است برای باروری و زایش اولاد توسط عروس ونان نمادی برای برکت ورزق ورورزی است.نبات برای شیرین کامی و...
*حنابندان
جشن حنابندان که به تعبیری آخرین رسم از آداب عروسی ایرانی می باشد ٬ جشنی است كه در واقع مراسم خداحافظی عروس بوده و در آخرين شب اقامت عروس به طور رسمی در خانه پدری برگزار می گردد.در روزگاران نه چندان دور در شب حنابندان زنان شرکت کننده دستشان را با آغشتن به ظرف حنایی که دور تا دور مراسم گرداننده می شد رنگ می کردند و این آیین همچنان در روستاها و شهرهای کوچک ایران پا برجاست.
*عروسی
در مراسم عروسي بالاخره دختر و پسر زندگي مشترك خود را جشن گرفته و به خانه مشترك خود مي روند .اين مراسم شامل چند بخش است كه برخي از اجزاي مانند مراسم پاي تختي بعد از آن انجام مي شود.
در بخش هاي مختلف ايران اين مراسم با آداب و رسومي محلي با شعرها و نواهاي مختلفي صورت مي گيرد . در اين جا به دو سنت ايراني بختياري و بلوچ اشاره مي كنيم.
 بختیاری
یک روز پیش از عروسی، مقداری بارو بنشن به نام «باروزی» از طرف داماد به خانه عروس ارسال می‌شود. صبح روز عروسی خانواده‌های وابسته به داماد همراه با توشمال‌ها شادی‌کنان به طرف خانه عروس راه می‌افتند. زنان و دختران قبل از وارد شدن به خانه عروس در میانه راه آوازهایی (دوالالی) می‌خوانند. نزدیک خانه عروس که رسیدند، خانواده عروس به پیشواز می‌آیند و مهمانان را به داخل می‌برند.
در مراسم همه ایل شرکت می‌کنند و خود را در شادی و سرور سهیم می‌دانند. در این هنگام توشمال‌ها شروع به نواختن آهنگ‌های محلی می‌کنند و مجلس شور و حال دیگر به خود می‌گیرد. جوانان ترکه بازی می‌کنند و به سوارکاری می‌پردازند و تا وقت نهار، انواع رقص‌ها و بازی‌هایی را که بین بختیاری‌ها متداول است، انجام می‌دهند. قبل از حرکت عروس مقداری قند در دستمالی می‌پیچند و آن را به کمر دختر می‌بندند و عروس را روی زین اسب می‌نشانند و جلوی او بر روی اسبی، پسر بچه ۸ یا ۹ ساله‌ای را می‌نشانند. در بین راه به طرف خانهٔ داماد بازی مخصوص عروسی به نام سرانداز شروع می‌شود. به این صورت که یکی از سواران همراه عروس و در بعضی طایفه‌ها خود داماد، دستمالی را که روی سر عروس است می‌رباید و دیگر سواران به دنبال او اسب می‌تازند تا دستمال را از رباینده بازپس بگیرند. باید دانست که نگاهداشتن دستمال تا آخر بازی برای رباینده افتخار محسوب می‌شود. همین که عروس نزدیک خانه داماد رسید از رفتن خودداری می‌کند و خلعت می‌خواهد، به ناچار خانواده داماد گوسفندی، بره‌ای یا میشی پیشکش می‌کنند تا عروس راضی شده، از مرکب پیاده شود. در آستانه در خانه یا چادر، گوسفندی را زیر پای عروس قربانی می‌کنند. رسم چنین است که خون این حیوان تخت کفش عروس را رنگین کند تا قدمش با شگون و پر خیر و برکت باشد.یکی از کارهای عروسی در بختیاری فراهم آوردن «سوخت» برای تهیه ی غذای عروسی است. چند روز مانده به عروسی عده‌ای از جوانان با چارپایانی برای تهیه هیزم به کوه و صحرا می‌روند. معمولاً همه ی جوانان داوطلب چنین کاری هستند، زیرا می‌دانند که برای عروسی خودشان متقابلاً جوانان دیگر این زحمت را متحمل می‌شوند. معمولاً به جز آوردن هیزم، دوغ، کره، ماست و کشک هم از گله‌داران دریافت و برای داماد می‌آورند.
بلوچ
مردم بلوچ در مراسم عروسی آداب و سنن خاص خود را دارند آنها داماد را سوار برمرکب شتر کرده و پسر بچه‌ای را جلو داماد سوار بر شتر می‌نشانند سپس با سردادن ترانه‌های شادی به اسم هالی داماد را به طرف آب می‌برند پس از غسل دادن و حمام داماد و پوشاندن لباس بر تن داماد که هدیه‌ای از خانواده عروس می‌باشد و پس از جاری کردن صیغه عقد بین عروس و داماد آنها وارد حجله شده و سه شبانه روز در حجله می‌مانند.
مرور اندکی بر این رسم و رسومات و مقایسه آن با آن چه به عنوان فرهنگ ازدواج در جامعه بدان عمل  می شود ، به خوبی نشان دهنده ی آن است که فرهنگ ایرانی نه تنها در شهرها و بلکه در روستاها و دیات نیز به شدت از دور شدن از سنت های کهن خود و ورود به دنیایی از تجملات بی ریشه آسیب دیده است.
آسیب هایی که یکی از راه های کمتر کردن آن بازگشت به فرهنگ و سنت های قدیمی است.
منابع:
*محمود کتیرایی. از خشت تا خشت. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی،
* علی بلوکباشی. بله برون. دائره المعارف اسلامی.
* خواستگاری و بله برون. کتاب اول.