گوهر ذات (www.dehnadi.ir )

سحرگاه روز اول فروردین ،در لحظات آغاز سال جدید خورشیدی رهبر حکیم انقلاب اسلامی در پیامی سال 1390 را به عنوان سال "جهاد اقتصادی" نامیدند.ایشان عصر روز اول فرودین نیز در بیاناتی ارزشمند ،ضمن تبیین رویکردهای خاص سال جدید، نسبت به برخورد یک سویه با نام گذاری سال و فراموش کردن مسئولیت های فرهنگی ، تربیتی و اداری کشور از سویی و رویکرد شعاری گونه و تبلیغاتی با نامگذاری سال از سوی دیگر  هشدار دادند. و در مسیر روشنگری های خود ،به صورت عملی نشان دادند که موضوع جهاد اقتصادی که به عنوان یکی از مهمترین نیازهای امروز کشور تشخیص داده شده ،مبحثی مجزا و مستقل از مسائل فرهنگی  نیست.چه ان که جهاد اقتصادی آن گونه که معظم له در حرم مقدس حضرت امام رضا علیه السلام بر شمردند ،نیازمند مقدماتی است که مهمترین این مقدمات مسائل فرهنگی است.

اگر بخواهیم به دیدگاه اجتهادی با رهنمود اخیر معظم له برخورد نموده و فرمایشات ایشان را از دریچه اصول انقلاب اسلامی بسط دهیم. می بینیم که موضوع جهاد اقتصادی در عرصه فرهنگ مداخل فراوانی دارد و موضوع فرهنگ و هنر از سویی چقدر وابسته به جهاد اقتصادی است و از سوی دیگر چقدر جهاد اقتصادی وابسته به مجاهدت های فرهنگی و هنری است.در این مجال به برخی از این موارد باید اشاره نمود:

1.      اقتصاد فرهنگ و هنر  و مظلومیت زدایی از فرهنگ

مهمترین جلوه گاه پیوند اقتصاد و مقوله های فرهنگی و هنری، موضوع اقتصاد فرهنگی هنری است . این موضوع شاه کلید توسعه ی فعالیت های فرهنگی و رمز تحرک مدیریت فرهنگی در زمینه های مورد نظر خود است. متاسفانه سال هاست که موضوع فرهنگ و هنر برای نهادها و دستگاه های متولی آن به عنوان یک مقوله بودجه بر و زیان زا مطرح است و به همین خاطر اکثر نهادهای فرهنگی که به دلایلی برای ارتقاء سرانه فرهنگی جامعه دست به ساختار سازی و تولید سخت افزارهای فرهنگی می کنند به زودی و با کمبود منابع برای اداره ی این ساختارها روبرو می شوند و این ساختارها یا تعطیل می شوند و یا به بهانه درآمد زایی به چیزی ضد خودشان تبدیل می گردند.

ادامه این وضع اکثر نهادهای فرهنگی هنری کشور ما را به نهادهایی ضعیف کم اثر و درگیر روزمرگی تبدیل کرده است. نهادهایی که به سختی از پس هزینه های جاری و نیروی انسانی خود بر می آیند و برآیند درآمدی و هزینه ای آن ها همخوانی لازم را ندارد.از سویی هم هیچ خلاقیتی برای برون رفت از این وضعیت ندارند و چنین اتفاقی به مظلومیت موضوع فرهنگ در جامعه منجر می گردد.

به نظر می رسد سال جهاد اقتصادی می تواند نقطه ی شروعی برای تشکیل بازارهای فرهنگی و هنری برای برون رفت از چنین وضعیتی باشد و این بازار بتواند نهادهای کم تحرک فرهنگی ما به جای حراج اماکن فرهنگی به بخش خصوصی به خلاقیت هایی که بتواند زمینه را برای تولید محصولات فرهنگی و به خدمت در آوردن عرصه های اقتصادی برای رونق برنامه های فرهنگی فراهم نماید.

2.      فرهنگ سازی برای فعالیت های مولد اقتصادی

همانطوری که رهبر حکیم انقلاب اسلامی در مشهد مقدس اشاره فرمودند؛دستیابی به جهاد اقتصادی که بتواند کشور را در مسیر پیشرفت و توسعه ی سرآمد جهانی قرار دهد ، مقدماتی دارد که  بسیاری از این مقدمات فرهنگی و بعضا هنری است.

هم چنین معظم له به درستی تصریح کردند که امروز جامعه ی ما از حاشیه پردازی ، از بی اخلاقی و از عدم توجه به مصالح عالی توسط برخی مسئولین و بخش هایی از اجتماع رنج می برد.

واضح است که این امور از چیزهایی است که به دلیل عدم توجه به مسائل فرهنگی به وجود آمده و متولیان فرهنگی ، به ویژه از  راه های هنرمندانه نتوانسته اند روح جامعه را برای ایجاد آرامش مورد نیاز و هم چنین ارزشمند سازی کار و فعالیت مولد و سودمند آماده نمایند.

واقعیت این است که دشمنان اقتصادی جامعه برای از پای درآوردن بازار،صنعت و خدمات به عنوان سه عرصه اصلی جامعه " جنگ روانی را در پیش می گیرند ، و برای نیل به این اهداف از روش های کاملا فرهنگی و هنری که در قامت برنامه های رسانه ای شکل می گیرد وارد می شوند.

این امری است که متولیان فرهنگی و به ویژه صاحبان رسانه و رسانه ملی باید بدان توجه داشته باشند.

3.      هنر توسعه

حال ممکن است این سوال پیش آید که با این مقدمه وظیفه ی اهل فرهنگ و هنر در قبال رویکرد حساس و خطیر جامعه چیست؟

باید به صراحت اذعان کرد که هنر ما - متاسفانه - علی غم رسالت هایی که باید از آن برخوردار باشد ، برابر آن چه امروز مورد نیاز کشور است حرکت نمی کند و به همین دلیل امروز ما با چیزی با عنوان هنر توسعه و پیشرفت روبرو نیستیم.

حتا هنرمندان متعهد نیز آثار و فضای فکری خود را در میان کلیشه ها آن هم به صورت نه چندان مطلوب محصور نموده اند و به همین دلیل داستانی  که از خواندن آن روحیه تمنای سازندگی و تولید ثروت،فیلمی که از دیدن آن تمنای ساختن خرابی ها و موسیقی که در ان امید برخاستن از ویرانه های تاریخی زاییده شود تولید و ارائه نمی گردد.

نکته جالب توجه اینجاست که دیده بان هوشمند انقلاب در 22 ساله اخیر ،اکثر نامگذاری های سالشان در مورد موضوعات اقتصادی است؛یعنی مباحثی چون کار مضاعف،وجدان کاری،اصلاح الگوی مصرف،نواوری و شکوفایی و ... متوجه موضوع پیشرفت جامعه بوده است و این در حالی است که متاسفانه در میان جشنواره های هنری به عنوان مشوق های فرهنگی و جریان سازی های فرهنگی کمتر اثری می توان از ادبیات توسعه یافت.

این مسئله ای است که هنرمندان متعهد و گوش به فرمان ولی فقیه باید بیشتر ازدیگران درباره ی آن تامل کرده و در رویه هایی که در پیش گرفته اند ،تجدید نظر نمایند.