محمد صادق دهنادی - این ناهنجاری آثار گسترده‌ای در هویت خانوادگی افراد به ویژه در شهرهای بزرگ و رشد و توسعه آسیب‌های اجتماعی دارد. بدین لحاظ هر ساله به مناسبت‌های مختلف بحث توسعه فرهنگ حجاب به عنوان یک فرهنگ متعالی مورد توجه قرار می‌گیرد. حجاب نه تنها برای زنان، بلکه برای هر مردی نیز لازم است و پوشش از مشخصات فرهنگی آدمی در مقابل حیوانات محسوب می‌شود.از قدیم الایام نحوه پوشش مردم به تناسب دین، اقلیم و یادگارهای قدیمی هر کشور تعیین می‌شده اما به مدد فراگیر شدن رسانه‌ها و تهاجم بی‌امان فرهنگی به سمت کشورهایی که فساد می‌تواند پایه‌های استقلال آن را سست نماید، تقلید در پوشش از سایر فرهنگ‌ها زمینه‌ساز تحول در روابط اجتماعی و تغییر سایر شئون فرهنگی شده است.در واقع بدحجابی نه به صرف یک نوع پوشش بلکه نماد تسری یک نوع طرز تفکر مبتنی بر اباحه‌گری و روابط خارج از چارچوب‌های فرهنگی است.

این قضیه نه تنها در کشور ما بلکه در سایر کشورهای دیگر نیز مطلبی کاملاً روشن است که گروهی برای متمایز کردن خود و اعلام یک نوع طرز تفکر قالب‌های جامعه را می‌شکنند و به گونه‌ای دیگر لباس می‌پوشند. اما سؤال اینجاست که آیا همه کسانی که از چنین پوشش‌هایی استفاده می‌کنند از ابعاد چنین رفتاری آگاهند؟ و آیا می‌توان چنین رفتارهایی را کنترل کرد؟

الگوسازی فرهنگی

فرهنگ‌ها طی زمان متحول می‌شوند و سبک زندگی مردم تغییر می‌کند اما همین تغییر هم برپایه فرهنگ گذشته و اعتقادات آن جامعه است. حال اگر نحوه زندگی مردم تغییر کند اما فرهنگ، انعطاف لازم را جهت تحولات عصری نداشته باشد ممکن است جامعه جدید برای رفع نیازها و خواسته‌هایش مجبور به استفاده از سایر الگوها شود.

حجت‌الاسلام دکتر محمد حسن مظفری در این زمینه معتقد است، به هر صورت هرمؤلفه فرهنگی در یک مقطع تاریخی به وجود آمده است اما سنت‌هایی ماندگاری بهتری دارند که بتوانند از آزمون تحولات عصری و گذشت روزگار سر برآورند. ما معتقدیم که هر مؤلفه فرهنگ باید پاسخ لازم را به نیازهای هر عصر بدهد. در این زمینه باید دید با توجه به ضرورت حجاب در دین مبین اسلام چگونه و با چه صورتی می‌تواند در زمان ما به این نیاز مهم و واقعی پاسخ دهد و در عین حال مقتضای حضور بانوی محجبه در عرصه‌های مختلف فراهم شود. حالا ممکن است این سؤال را یک طراح لباس مسلمان و متعهد بهتر از یک کارشناس فرهنگی پاسخ دهد و الگویی خوب و پوشیده و راحت ارائه کند.

آگاهی دو جانبه

یک مدرس دانشگاه معتقد است اصلاح وضع پوشش در گروی یک آگاهی دو طرفه بین جامعه زنان و برنامه‌ریزان فرهنگی است.

سیده فاطمه حسینی می‌گوید: امروزه به برکت جمهوری اسلامی فضای بی‌اعتمادی که خانواده قبل از انقلاب نسبت به حضور زن در اجتماع وجود داشته شکسته شده و بیش از 60 درصد ورودی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی را دختران تشکیل می‌‌دهند. این ورودی گسترده و جامعه کاری زنان، عرصه‌های جدیدی را از فعالیت به روی بانوان گشوده است که باید برای آن برنامه‌ریزی همه جانبه کرد. این جامعه عظیم بانوان که برای بهتر دانستن، خدمت و اعتلای کشور وارد میدان شده به مقتضای فعالیتش احتیاج به آموزش، پوشش اسلامی متناسب و جایگاه شناسی دارد.

همان طوری که امروز برای ورزشکاران محجبه پوشش مناسب طراحی شده، دانش‌آموز، دانشجو، کارگر، کارمند و... زن احتیاج به پوشش مناسب و اسلامی ودر عین حال خوب دارد. ازطرفی باید قشر بانوان هم آگاه شوند که فضای مناسب کنونی به خاطر گسترش حجاب در جامعه است و الا اگر خدای نخواسته بی‌حجابی فراگیر شود و استفاده ابزاری از زیبایی زن بدون ممانعت رواج یابد اولین چیزی که ضربه می‌خورد همین جو اعتماد عمومی به فعالیت زنان است. همان‌طوری که امروز در بعضی از شرکت‌های خصوصی چنین اعتمادی به خاطر عدم رعایت حجاب لطمه خورده و بسیاری از زنان به خاطر سوءاستفاده‌های اینچنینی دیگر جرأت استخدام و فعالیت در این شرکت‌ها را ندارند.

شهرهای خیلی مردانه

در همین حال برخی از بانوان معتقدند اگر بنای مسئولان جامعه به حفظ حجاب برتر است باید کالبد شهرها برای بانوان محجبه مناسب‌سازی شود.راحله خوش اخلاق، کارشناس مسائل اجتماعی در این زمینه می‌گوید: حجاب سنتی ما یک میراث کهن است که همه می‌خواهند آن را حفظ کنند. اما گاه به خاطر برخی از محدودیت‌ها یک مادر نمی‌تواند این امانت را به فرزند خودش منتقل کند. شهرهای مملکت اسلامی باید فضای مناسبی برای حجاب برتر باشد.

رکاب بلند اتوبوس‌های مدل قدیمی، پارک‌هایی که مادران هنوز محصور و محجوب نیستند، فضاهای کاری زنانه‌ای که می‌توانند کاملاً راحت و پوشیده اداره شوند، مکان‌های ورزش عمومی بانوان، اماکن تجمع بانوان، فرهنگسراهای تخصصی بانوان و... اینها همه می‌توانند گامی باشند برای اینکه یک زن مسلمان و محجبه بتواند بدون اینکه به خاطر حجابش معذب شود در جامعه رفت و آمد کند و راحت باشد.

سرمایه‌گذاری بر مدل‌های حجاب

سال‌هاست که بحث طراحی لباس اسلامی بانوان در دستور کار نهادهای فرهنگی قرار گرفته اما اکثر کسانی که در این زمینه توفیقی پیدا کرده‌اند به واسطه فعالیت شخصی‌شان به موفقیت دست پیدا کرده‌اند و همواره از عدم پشتیبانی مالی روی طرح‌های پژوهشی حجاب گلایه می‌کنند.

یکی از فعالان طراحی و دوخت لباس‌های زنانه می‌گوید:‌جشنواره‌هایی که برای نشان دادن حجاب اسلامی برگزار می‌شود اکثراً قابلیت ورود به بازار را ندارد زیرا گرچه اکثراً زیباست اما عموماً به درد پوشش کوچه و خیابان بانوان نمی‌خورد.

مینا ساجدی ادامه می‌دهد: به نظر ما پوشش عمومی باید ساده، پوشیده و مناسب فصول خنک یا گرم باشد. به علاوه، علاوه بر پوشیدگی ما باید لباسی را ارائه کنیم که به قول ادبیات اسلامی لباس شهرت هم نباشد.یعنی باعث انگشت نما شدن فردی که از آن استفاده می‌کند نشود، مثلاً شما ببینید ما پوشش توجیه شده تر از چادر نداریم. اما اگر همین چادر درچند رنگ و به یک نحوه نامتعارفی پوشیده شود از هر لباس دیگری جلب توجه کننده‌تر است. البته نباید از این نکته هم غافل شد که هر کار نویی ممکن است تا مدتی مورد توجه دیگران نباشد اما به هر صورت اجتماع و بازار آزمونی دارد که هر محصولی باید بتواند آن را طی کند.

رسانه‌ها و موضوع پوشش اسلامی

بی‌تردید رسانه‌های گروهی به ویژه رادیو و تلویزیون نقش عمده‌ای در ترویج هر عنصر فرهنگی بر عهده دارند. به جز برنامه‌هایی که صرفاً به منظور تبلیغ حجاب یا نشان دادن زوایای بد حجابی تولید و پخش می‌شوند حرکت برنامه‌ریزی شده رسانه ملی برای توسعه حجاب و الگوسازی بسیار مهم است.
ابوالحسن جمعیان،‌کارشناس فرهنگی در این زمینه می‌گوید: همانطور که بچه‌های کوچک، سعی دارند لهجه یا اصطلاحات سریال‌های تلویزیونی را تقلید کنند، رفتارهای بازیگران، نحوه پوشش و بالاخره نحوه معاشرت آنها را به عنوان یک فرهنگ متعارف خواهند پذیرفت. بنابراین اگر قرار است الگوسازی شود یا روی مدهای جدید و اسلامی تبلیغی صورت پذیرد راه و روش آن بی‌نیاز از تلویزیون نیست و به همین دلیل بهترین سریال‌ها باید دارای یک مشاور حجاب در کنار طراح لباس باشند که به زوایای پوششی و ترویجی در آثار رسانه‌ای توجه هدفمندی صورت پذیرد.